Ένα θρυλικό Θαλάσσιο Πάρκο, το πρώτο της Ελλάδας, μια προστατευμένη θαλάσσια περιοχή, η μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων είναι ένα καταφύγιο ζωτικής σημασίας για απειλούμενα θαλάσσια είδη. Εκτός από τη θαλάσσια περιοχή, το Πάρκο περιλαμβάνει τη νήσο Αλόννησο, 6 μικρότερα νησιά (Περιστέρα, Κυρά Παναγιά,Ψαθούρα, Πιπέρι, Σκάτζουρα και Γιούρα) καθώς και 22 βραχονησίδες.
Το Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό, εκπαιδευτικό, αλλά και πολιτισμικό ενδιαφέρον, καθώς εδώ ήρθαν στο φως ευρήματα διαφόρων εποχών, προϊστορικά, κλασικά, βυζαντινά, ενώ στην περιοχή διατηρούνται επίσης χερσαία και υποθαλάσσια μνημεία: ναυάγια, παλιά μοναστήρια και εκκλησίες.
Στα σημεία όπου η πρόσβαση στο ευρύ κοινό είναι ελεύθερη, οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν πλήθος δραστηριότητες: κολύμβηση, ελεύθερη κατάδυση,παρατήρηση της άγριας ζωής, ερασιτεχνική φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση, επίσκεψη σε πολιτιστικά μνημεία, περπάτημα.
Όσον αφορά την ερασιτεχνική αλιεία, εφαρμόζονται συγκεκριμένοι περιορισμοί. Το κυνήγι απαγορεύεται, με μόνη εξαίρεση το νησί Γιούρα, όπου χρειάζεται ειδική άδεια.
Η φώκια Monachus monachus
Το πιο διάσημο κι αγαπητό από τα πλάσματα που ζουν στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων είναι ασφαλώς η μεσογειακή φώκια Monachus monachus. Το όνομά της οφείλεται είτε στο σχήμα του πάνω μέρους του κεφαλιούτης, που μοιάζει σαν να φοράει σκούφο ρωμαιοκαθολικού καλόγερου, είτε στογεγονός ότι δε ζει σε μεγάλες ομάδες και προτιμά την απομόνωση από την ανθρώπινη παρουσία. Η τρισχαριτωμένη φώκια απεικονίζεται σε αρχαία ελληνικά νομίσματα και αναφέρεται σε αποσπάσματα του αρχαίου ποιητή Ομήρου, όπου παρουσιάζεται να λιάζεται σε αμμουδερές ακτές.
Κάποτε, η μεσογειακή φώκια είχε ευρεία εξάπλωση σε όλες τις ακτές της Μεσογείου, από τη Μαύρη Θάλασσα έως τις ακτές του Ατλαντικού, του Μαρόκου και της Μαυριτανίας. Τα τελευταία 20 χρόνια, εξαιτίας διαφόρων παραγόντων που επέδρασαν αρνητικά στα ζώα και στα καταφύγιά τους, το είδος εξαφανίστηκε σε περισσότερες από 10 χώρες. Σήμερα η μεσογειακή φώκια θεωρείται το πιο απειλούμενο είδος στην Ευρώπη. Υπολογίζεται ότι επιβιώνουν 400-500 άτομα, μόλις, με τα 2/3 του συνολικού πληθυσμού να ζουν στην Ελλάδα.
Η μεσογειακή φώκια είναι ένα από τα μεγαλύτερα είδη στον κόσμο, με μήκος πουφτάνει στα 2-3 μέτρα και βάρος, κατά μέσο όρο, 250 κιλά. Η αυξημένη θνησιμότητα ενήλικων και ανήλικων ατόμων οφείλεται κυρίως στον άνθρωπο. Στο παρελθόν την κυνηγούσε άγρια για το λίπος και το δέρμα της, σήμερα θεωρείται συχνά φυσικός ανταγωνιστής του ψαρά, καθώς, λόγω της υπεραλίευσης και της παράνομης αλιείας που μειώνουν το αλιευτικό απόθεμα, προκαλεί μερικές φορές ζημιές στα δίχτυα για να «κλέψει» την τροφή της. Το βάρβαρο φαινόμενο της θανάτωσης από τους ψαράδες τα τελευταία χρόνια, ευτυχώς, έχει ατονήσει. Παρ’ όλα αυτά, φώκιες εξακολουθούν να μπλέκονται στα δίχτυα και να πεθαίνουν από πνιγμό.
Ένας άλλος παράγοντας θνησιμότητας ανήλικων ατόμων είναι η απώλεια κατάλληλων βιοτόπων. Παλαιότερα οι φώκιες γεννούσαν σε αμμώδεις παραλίες και μεγάλες σπηλιές. Τα τελευταία χρόνια, όμως, εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων όπως ο τουρισμός, ή η κατασκευή λιμανιών και δρόμων, οι φώκιες αναγκάζονται να γεννούν σε ακατάλληλες σπηλιές. Εκεί, τα νεογνά, άπειρα στην κολύμβηση κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους, μπορούν εύκολα να τραυματιστούν ή να πνιγούν από τα κύματα, σε περίπτωση κακοκαιρίας.
