Ο ναός του Αγίου Νικολάου των Κήπων, που βρίσκεται κάτω από το 1ο Πεπαρήθειο Δημοτικό Σχολείο Σκοπέλου, κτίστηκε στη θέση του παλιού βυζαντινού ναού του 14ου αιώνα, από την επιφανή σκοπελίτικη οικογένεια Ραυτάκη ή Ραπτάκη, συγκεκριμένα τον Σταμάτη Ραυτάκη, στις αρχές του 17ου αιώνα, μπορεί και πιο παλιά. Πρόκειται για μονόκλιτο καμαροσκεπαστό ναό που καταστράφηκε από πυρκαγιά και ξανά κτίστηκε το 1821. Το τότε μικρό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου ήταν ενορία. Η σκεπή του ναού είναι δίριχτη με ασβεστολιθικές πλάκες.
Σύμφωνα με τον μακαριστό λόγιο π. Κων/νο Καλλιανό, ο Άγιος Νικόλαος, ήταν μια μικρή μονή με κελιά, που το 1828-29 φιλοξένησε το πρώτο Ελληνικό Σχολείο της Σκοπέλου, με δάσκαλο το σπουδαίο Αστέριο Φιλιππίδη, δάσκαλο του πατέρα του Παύλου Νιρβάνα.
Εντός της εκκλησίας υπάρχει επάργυρη λειψανοθήκη στην οποία φυλάσσεται η κάρα του οσίου Γερασίμου του νέου. Τον καιρό της επαναστάσεως του 1821, οι εκλογές των πληρεξούσιων των Εθνοσυνελεύσεων της Σκοπέλου, γίνονταν εδώ. Ο σημερινός ναός κτίστηκε στη θέση του παλιού, ο οποίος χωρούσε 20 άτομα όλα κι όλα (περίπου στις αρχές του 20ου αιώνα) και είναι έργο του εμπειρικού αρχιτέκτονα Δ. Σκαπινάκη. Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν το 1908. Η γύρω συνοικία λεγόταν «Φραγκομαχαλάς», πιθανό κατάλοιπο της ύπαρξης του Γαλλικού προξενείου στην περιοχή, το 18ο με 19ο αιώνα.
Μετά το 1821 ο απόγονος του Σταμάτη Ραυτάκη, Μιχαήλ, διεκδίκησε το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου από το δημόσιο, στου οποίου την κυριότητα είχε περιέλθει, όπως όλα τα μοναστήρια την εποχή εκείνη. Το 1834 με διαταγή του Βασιλιά Όθωνα, η μονή περνά ξανά στην οικογένεια του Σταμάτη Ραυτάκη.
Στο ναό σώζονται τοιχογραφίες του παλιότερου κτίσματος, τρίπτυχα, πιθανόν και οι σπάνιες εικόνες που διέθετε. Διάσπαρτα λείψανα του παλιότερου ναού εντοπίζονται ακόμη στο προαύλιο. Τα δε βιβλία και τα χειρόγραφα της σχολής φυλάσσονταν στο ιερό, σίγουρα ως το 2000. Κληρονόμοι το 2000 ήταν η οικογένεια Μπαρμπέρη.
κείμενο Μελαχροινάκη Ζαφειρώ
Φωτογραφίες Σπυριδούλα Μπετσάνη
