Μουσείο Ιστορίας Σκοπέλου / Οικία Παύλου Νιρβάνα

Στο κέντρο του οικισμού της Σκοπέλου, στην ενορία του Άη - Γιάννη, ένα παραδοσιακό, διατηρητέο, μακεδονίτικο σπίτι στεγάζει σήμερα την έκθεση: «Πεπάρηθος Σκόπελος: Η ιστορία της πόλης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα». Το οίκημα αυτό, πατρικό του διακεκριμένου λογοτέχνη και γιατρού Παύλου Νιρβάνα (1866–1937), αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο μνήμης και πολιτισμού.

Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την πολύπτυχη  ιστορία της Σκοπέλου μέσα από πλούσιο εποπτικό υλικό, οργανωμένο σε θεματικές ενότητες που καλύπτουν την κοινωνική δομή, την οικονομική ζωή και άλλα σημαντικά στοιχεία του νησιού στο πέρασμα των αιώνων.

Ο Παύλος Νιρβάνας, κατά κόσμον Πέτρος Κ. Αποστολίδης, γεννήθηκε το 1866 στη Μαριούπολη της Ουκρανίας από Σκοπελίτη πατέρα, τον λόγιο και έμπορο Κωνσταντίνο Κουμιώτη, και Χιώτισσα μητέρα, τη Μαριέττα Ράλλη. Μεγάλωσε στη Σκόπελο και αργότερα διακρίθηκε στην Αθήνα, όπου και απεβίωσε το 1937. Υπηρέτησε ως γιατρός στο Πολεμικό Ναυτικό, υπήρξε πρωτοπόρος της ελληνικής ψυχιατρικής και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το συγγραφικό του έργο.

Μπροστά από την οικία βρίσκεται σήμερα η προτομή του, έργο του γλύπτη Δημήτρη Τσουκνίδη. Η προτομή είχε τοποθετηθεί αρχικά στο παλαιό πάρκο της παραλίας (επί δημαρχίας Γεωργίου Ζέρβα, 1978–1982) και μεταφέρθηκε το 2020 μπροστά στο πατρικό του σπίτι, με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής του Σταμάτη Περίσση.

Αξίζει να σημειωθεί πως η ιστορική κατοικία ανήκε παλαιότερα στον αρχιναυπηγό Δημήτριο Μπετσάνη, πριν περάσει στην οικογένεια του Νιρβάνα, γεγονός που προσθέτει ακόμα μια ψηφίδα στο πλούσιο παρελθόν του σπιτιού.